شب عرس (شب وصال) مراسمی است که هر سال در ۱۷ دسامبر (۲۶ آذر) به مناسبت سالروز درگذشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در قونیه برگزار می‌شود. مولانا در اشعار و اندیشه‌هایش، مرگ را نه پایان بلکه پیوندی عاشقانه با معشوق حقیقی (خداوند) می‌دانست. به همین دلیل، دراویش و پیروان او، شب درگذشتش را به‌عنوان شب عرس (به معنای شب عروسی) گرامی می‌دارند.

مراسم کامل شب عرس

این مراسم، ترکیبی از آیین‌های عرفانی، سماع، قرائت اشعار و نیایش‌های صوفیانه است. برنامه‌های اصلی شب عرس شامل موارد زیر است:

۱. گردهمایی در آرامگاه مولانا

عاشقان و پیروان مولانا از سراسر جهان به قونیه سفر می‌کنند.

زائران به زیارت مقبره‌ی مولانا در موزه‌ی مولانا (تربت و بارگاه مولانا) می‌روند.

فضای بارگاه با شمع و نورپردازی خاصی تزئین می‌شود.

نی‌نوازان صوفیانه، با نغمه‌های سوزناک، فضایی معنوی ایجاد می‌کنند.

۲. سخنرانی‌های عرفانی و قرائت اشعار مولانا

اساتید مولوی‌شناسی و مشایخ صوفیه درباره‌ی آموزه‌های مولانا و معنای وصال در اندیشه‌ی او سخنرانی می‌کنند.

اشعار منتخب از مثنوی معنوی، دیوان شمس و سایر آثار مولانا خوانده می‌شود.

۳. اجرای سماع مولوی

مهم‌ترین بخش مراسم، اجرای رقص سماع توسط دراویش چرخان است.

سماع، نوعی ذکر و عبادت است که در آن دراویش با دامن‌های سفید بلند و چرخش‌های مداوم، به حالتی از وجد و فنا در عشق الهی می‌رسند.

موسیقی عرفانی، شامل نوای نی، دف، رباب و خوانش اشعار، همراه با سماع اجرا می‌شود.

۴. نیایش و ذکرخوانی

گروه‌های عرفانی به ذکرهای مخصوص از جمله "الله هو" و "یا حضرت مولانا" می‌پردازند.

نیایش‌هایی از مولانا و شمس تبریزی خوانده می‌شود.

۵. برنامه‌های جانبی و فرهنگی

نمایشگاه‌هایی از آثار خوشنویسی اشعار مولانا برگزار می‌شود.

جلسات نقد و بررسی اندیشه‌های مولانا با حضور پژوهشگران و مولوی‌شناسان اجرا می‌شود.

فیلم‌ها و مستندهای مربوط به زندگی مولانا نمایش داده می‌شود.

۶. اجرای موسیقی عرفانی

گروه‌های موسیقی صوفیانه از کشورهای مختلف، قطعاتی بر اساس اشعار مولانا اجرا می‌کنند.

نوای نی، که در اندیشه‌ی مولانا نماد فراق و اشتیاق است، در طول مراسم طنین‌انداز می‌شود.

۷. پذیرایی از زائران

غذاهای سنتی ترکیه و نذری‌های صوفیانه مانند آش مولانا بین شرکت‌کنندگان توزیع می‌شود.

چای و دسرهای سنتی نیز در میان حاضران پخش می‌شود.

نتیجه‌گیری

شب عرس مولانا، فراتر از یک مراسم یادبود، جشن وصال یک عاشق با معشوق حقیقی است. این مراسم سالانه هزاران نفر را از سراسر جهان به قونیه می‌کشاند و فضایی از عشق، نور و معنویت را ایجاد می‌کند.

شب عروس یا شب عرس در طریقت مولویه به شب درگذشت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی گفته می‌شود. این مراسم در خلال روزهای اول تا ۱۷ام دسامبر در شهر قونیه ترکیه برگزار می‌شود. .[۱] عروس یا اروس ریشه عربی ندارد و در زبان فارسی به زن تازه شوهر کرده می‌گویند اما این واژه به عربی راه یافته و به داماد گفته می‌شود و به زن تازه ازدواج کرده عریسه می‌گویند. همچنین در هند و ترکیه به سالگرد وفات عارفان و صوفی ها عروس می‌گویند که در اصل تحریف شده و تلفظ غلط عروج است.اما شب عروس یا عرس تحریف شده عروج است یعنی روح عارف که از بدن جدا می‌شود و در آسمان به پرواز درآید می‌گویند عروج کرد. در هندی یا ترکی به غلط عروس و عوروس تلفظ شده است که هیچ پیوندی با واژه عروس در زبان فارسی ندارد.

شب عروس شب عروس